Domowe piwo już od 50 groszy! Czy browary kraftowe są zagrożone?

Kolejny wpis gościnny od Sebastiana Strzelińskiego z Browaru Domowy Strzał gości na moim blogu.  W poprzednim poście pochyliliśmy się nad problemem „Czy warto zacząć warzyć piwo? Ile to kosztuje? ”. Jego tekst wzbogaciłem o kilka uwag i komentarzy. Kolejny wspólny wpis nawiązuje do filmu Ile kosztuje piwo domowe? Jak obniżyć koszt domowego piwa? Inflacja w domowym browarze. Sprowokował on mnie do głębszego zastanowienia się nad problem polskiego piwowarstwa domowego jak i browarów kraftowych. Dlatego format tego artykułu będzie jeden do jeden. Pragnę również podziękować Las_na_styk wpierającemu mnie na zrzutce. Na jego Instagramie znajdziecie naprawdę piękne zdjęcia przyrody!

Spis treści:

1. Ile kosztuje uwarzenie piwa domowego (Sebastian Strzeliński)
2. Koszt uwarzenia czterech najpopularniejszych styli piwnych (Trzy Baryłki)
3. Czy browary kraftowe są zagrożone? (Trzy Baryłki)
4. Jak obniżyć koszty domowego piwa. (Sebastian Strzeliński)
5. Podsumowanie

1. Ile kosztuje uwarzenie piwa domowego?

Zakup surowców do uwarzenia piwa domowego to podstawowy koszt jaki musimy ponieść w domowym browarze zaznacza Sebastian. Ponad to energia, którą musimy dostarczyć jak i czas, który poświecimy na uwarzenie piwa też są ważne. Skupmy się tu jednak na kosztach istotnych monetarnych z pominięciem wydatków na sprzęt, energie i czas. Czyli skupmy się na tym jak obniżyć koszt surowca: 

• wody
• słodu
• drożdży 
• chmielu  

Jako punkt wyjściowy określmy, ile kosztują surowce po uśrednionych cenach ze sklepów dla piwowarów domowych. Zamawiać będziemy surowce na konkretną warkę 20l, o ekstrakcie 12 ºBLG, o średniej gorczycę. Piwo będzie również średnio nachmielone na aromat. Ceny są co prawda podane na sierpień 2022, ale w kontekście dalszego tekstu, pokaże nam to procentowe oszczędności, które powinny być aktualne, mimo obecnego trendu gwałtownego wzrostu.

Do uwarzenia, wspomnianego piwa potrzebujemy:

• około 40l wody, wody możemy użyć z wodociągu, jeżeli spełnia wymagania co do piwa, wtedy koszt jest właściwie pomijalny. Natomiast kiedy nasza woda, nie jest odpowiednia do warzenia piwa z różnych względów. Możemy zastosować wodę sklepową źródlaną (niskozmineralizowaną) i wtedy koszt wody potrafi być dość wysoki cena to około 1,2zł za litr, czyli 48zł. Jest to dość wysoki koszt, ale w niektórych przypadkach warto, jeśli chcemy uzyskać piwo o konkretnym profilu i stylu. Więcej o wodzie tutaj – klik.
• słód – potrzebujemy około 5kg, przy obecnych cenach rynkowych, detalicznie 1kg słodu kosztuje 6zł, koszt na warkę to 30zł + śrutowanie 80gr za kg 4zł  
• słód specjalny 0,5 kg – 7zł ze śrutowany 
• dobry goryczkowy chmiel to koszt około 6zł za 30g i tyle powinno wystarczyć do uzyskania średniej goryczki  
• chmiel na aromat to wydatek znacznie wyższy, żeby uzyskać odpowiednio intensywny aromat to powinniśmy użyć od 50-100g, a chmieląc na zimno nawet 200-300g, cena nowofalowego chmielu to około 30zł za 100g załóżmy, że z chmieleniem na zimno użyjemy 150g co daje 45zł 
• Drożdże to nawet idąc, na skróty używając popularnych suchych drożdży to wydatek rzędu 15 zł. Oczywiście można zastosować drożdże płynne i wtedy ten koszt, będzie znacznie wyższy, ale nie zawsze jest to koniecznie podobnie jak z wodą. Można zrobić dobre piwo bez tego dodatkowego kosztu. Koszty drożdży płynnych to około 30-60zł zależnie od producenta załóżmy, że to będzie na przykładową na warkę 45zł  

Surowce	Warka standardowa	Warka konkursowa
Woda	0	48
Słód	34	34
Słód specjalny	7	7
Chmiel na goryczkę	7	7
Chmiel na aromat	45	60
Drożdże	12	45
Suma	105	201

Czyli przy przeliczeniu za jedną butelkę piwa zapłacimy 2,62 złote przy warce standardowej, zaś przy warce konkursowej zapłacimy 5 złoty. Nikt jednak nie powiedział, że warka standardowa nie ma szans w konkursie. Patrząc na ceny piwa w sklepach to cena całkiem przystępna.

• Browar Zipfer – Keller bier
• Browar Wawrzyniec – Amora Preta Single Hop Session Hazy Ipa
• Schladminger– Marzen
• Perlenbacher – Pils
• Browar Wawrzyniec – Vic Secret Single Hop Session IPA

2. Koszt uwarzenia czterech popularnych według mnie styli piwnych

W poprzednim podpunkcie Sebastian trochę wchodzi w kombinowanie z recepturami, wybiera dwa różne typy chmieli: goryczkowy i aromatyczny. Jest to fantazja z kombinowania i układania receptur. Połączmy to z tamtym, odrobinę tego i zobaczmy co nam wyjdzie. Kiedy jednak odniesiemy do naszego poprzedniego artykułu (klik). Sebastian proponował proste zestawy. Jeden zestaw kosztował 60 zł plus drożdże na 20 litrów US-05 (taką informacja na opakowaniu) koszt około 12 zł daje nam 72 złote za 20 litrów, czyli 1,80 za jedną butelkę dobrego klasycznego piwa.

W odniesieniu do jego przykładu postanowiłem wybrać pięć styli piw jakie są dostępne w zestawach w popularnych sklepach piwowarskich. Wybrałem pilsa/lagera 12ºBLG, Dry Stout 12 º BLG, IPA 16ºBLG, Porter/RIS 20-22ºBLG, West Coast IPA 16ºBLG. Wiadomo, że mamy wiele wariacji tych piw, jednak ja chciałem ograniczyć się do właśnie tych wybierając najdroższe zestawy. Przejrzałem ofertę 5 sklepów i ją uśredniłem. Należy również zauważyć, że gotowe zestawy zawsze są nieco droższe niż gdybyśmy kupowali surowce osobno. W zestawach wliczone jest śrutowanie, wybrałem również popularne drożdże: US-05 i W34/70. Przy rachunkach tym razem liczę, że dysponujemy deszczówką, energią z fotowoltaiki, butelki zdobyliśmy, babcia jednak nie pożyczy nam trzydziestolitrowego gara od świątecznego bigosu – wyceniając sprzęt odnoszę się częściowo do poprzedniego posta – klik

Styl piwa	Cena zestawu 20L/zł	Cena za jedną butelkę (40szt)	Cena butelki (40szt) przy sprzęcie „A” za 488,50 zł	Cena butelki (40szt) przy sprzęcie „B” za 1542,50 zł
pils/lager	100	2,50	14,71	41,10
Dry Stout	72	1,80	14	40,40
IPA	118	2,95	15,20	41,51
Porter/RIS	125,8	3,14	15,40	41,70
W. C. IPA	129	3,22	15,45	41,80

Patrząc i analizując powyższą tabele zwracamy uwagę od razu na kolumnę trzecią. Cena za jedną butelkę jednego z najdroższych piw na rynku zapłacimy 3,22 zł, gdy spojrzymy na ceny w sklepach internetowych cena piwa w stylu IPA balansuje gdzieś między 13 a 16 złoty. Podaje cenę orientacyjną. Każdy może zerknąć na strony kilku sklepów i zobaczyć, jak to wygląda. Wtedy patrzymy na naszą czwartą kolumnę w tabeli. Pokrywa się ona cenowo z piwami z sklepów. Ostatnia kolumną wydaje się nam zbyt droga, ale czy na pewno?

Statystycznie Polak wypija rocznie około 194 butelki piwa jak podaje wprost.pl w maju 2022 roku. Dla uproszczenia przyjmijmy, że wypija 200 butelek piwa, czyli 100 litrów piwa. Zerknijmy na naszą tabelę widzimy na niej pięć różnych styli piw. Każdy styl obliczony jest pod dwudziestolitrową warkę, w sumie wychodzi nam 100 litrów. Piwowar jest w stanie uwarzyć pięć warek lub więcej w roku. Zatem jeśli obliczymy, ile średnio zapłacimy za butelkę, jeżeli uwarzymy pięć powyższych zestawów? Na surowce wydamy 544,80 złoty i uzyskamy 100 litrów piwa. Każda butelka z 200 sztuk w jednym roku będzie kosztować 2,72 złotych. 

Pamiętać należy, że na nowo zakupionym sprzęcie możemy uwarzyć więcej niż pięć piw. Jednak dla uproszczenia trzymajmy się wspominanej liczby. Łączny koszt pięciu warek plus wartość sprzętu „A” wyniósł 1033,30 złoty zaś jedna butelka przy 200 sztukach, kosztować nas będzie 5,20 złoty. Przy sprzęcie „B” koszt pięciu warek wyniesie 2087,30 złoty, a za jedną butelkę zapłacimy 10,43 złoty.

Zwrócić należy również uwagę na fakt, iż sprzęty takie jak chłodnica, garnek, stalowa łyga posłużyć nam mogą do uwarzenia wielu warek, gdyż przy rozsądnym użytkowaniu niemal nie ulegają zniszczeniu. Wiąże się to również z obniżeniem kosztów, każdej kolejnej warki uwarzonej przez nas. Na pewno co jakiś czas będziemy musieli wymienić wiadro do fermentacji, jednak nie jest to duży wydatek, a stare wiadro i tak się nam przyda.  

W sklepach obecnie za butelkę kraftowego piwa musimy zapłacić około od 6 – 14 zł za lagera i stouta. Porter kosztować nas może od 8 do 17 złoty, zaś bardzo ogólnie IPA to cena od 8 do aż 28 złoty. Nawet gdybyśmy uwarzyli 100 litrów piwa z najdroższego wymienionego przeze mnie zestawu to koszt wyniósłby niemal 11 złoty za butelkę.

Przewaga kupowania w sklepie piwa kraftowego nad domowym jest jedna. Za każdym razem możemy pić inne piwo w tym samym stylu. Zaś w domu mamy 20 litrów tego samego trunku. No oczywiście, ktoś może podzielić warkę na poł i nachmielić je różnymi chmielami lub dać inne drożdże. Dodać przypraw czy wiórków dębowych. Mamy wiele opcji do wyboru. Sprawdźmy jednak, ile kosztuje nas zakup piwa w sklepie.  Ceny są uśrednione na oko, nie mam czasu spisywać ceny każdego piwa z sklepów i wyliczać średniej. Jest to o tyle bez sensu, że ceny i tak zmieniają się bardzo szybko. Mamy październik, a w grudniu pewnie zapłacimy za to samo piwo złotówkę więcej.

Koszt jaki ponosi konsument kupując piwo kraftowe w sklepie

Lager/Pils – około 9 zł x 40 butelek = 360 zł
Stout – około 10 zł x 40 butelek = 400 zł
Porter – około 12,50 zł x 40 butelek = 500 zł
IPA – około 16 zł x 40 butelek = 640 zł
West Coast IPA – około 16 zł x 40 butelek = 640 zł
Razem: 2540 zł

Podzielmy te kwotę przez 5,20 koszt jednego piwa przy najtańszym wariancie „A”. Uzyskujemy 488 butelek piwa, czyli 244 litry piwa. Uwarzyliśmy dodatkowe dwie warki w cenie 2540 złoty.  Biorąc cenę jednej butelki przy wartości sprzętu „B”, która wynosi 10,43 złote uzyskamy 243 butelki piwa. Te proste rachunki pokazują jak opłacalne może być warzenie piwa w domu. Wyliczenia opierają się na pierwszych pięciu warkach uwarzonych przez młodego piwowara. Każda kolejna warka będzie obniżać koszt jednej butelki. 

Różnice wydają się nie być jednak takie duże przy stu litrach, co jednak, kiedy mamy czas i uwarzymy 200 litrów piwa? Wiele domowych browarów nie składa się z jednej osoby, wtedy koszty jakie ponosi pojedyncza osoba również lecą w dół, bo koszt sprzętu dzielony jest na pół.  Jest to duża różnica wydać na sprzęt do warzenia piwa 1542,50, a 771,25 złoty. Dlaczego więc piwowarstwo domowe nie wyprze browarów kraftowych? Czy kryzys z jakim się zmagamy wpłynie na branże piwa kraftowego w Polsce?

3. Czy browary kraftowe są zagrożone?

Dokładnie 7 czerwca 2011 roku, na Wrocławskim Festiwalu Dobrego Piwa, premierę miało piwo Atak Chmielu. Pierwsze American IPA w Polsce imponowało potęgą aromatu, niesamowicie wysoką goryczką i bogatym smakiem. Browar Pinta rozpoczął działanie jako kontraktowiec – wynajmując moce Browaru na Jurze. W ślad za nim poszli inni, jak choćby warzący w Gościszewie AleBrowar. Od tamtego wydarzenia minęła dekada. W 2019 roku, kiedy zaczynałem przygodę z piwowarstwem domowym, piwna rewolucja była tak rozpędzona, że zdawało się, iż nic jej nie powstrzyma. Każdy piwowar marzył by założyć swój własny browar.

Nagle trendy zaczęły się zmieniać, coraz więcej browarów kraftowych wypuszczało Pilsy i lagery. Pamiętam jaki podekscytowany byłem, kiedy Browar Pinta i Browar Zamkowy z Cieszyna wypuściły Kellerskie. Kellerbier było dla mnie czymś nowym z starego świata. Jako amator historii przyjąłem ten nowy, stary styl z entuzjazmem. Coraz więcej pojawiało się piw w takim kontekście, nawiązujących do starych styli z dobrymi plisami na czele. Myślałem, że historia zatoczyła koło, w świecie kraftu, w którym dominowany, APY, IPY DDHIPY, NEIPY i inne SRIPY. Działo się jednak coś innego.

Fajnie się czyta przy kawie, równie dobrze pisze się przy niej :)

Kryzys na świecie i jego wpływ na browary

Szok i przerażenie padły na branże znienacka w marcu 2020 roku. W wyniku pandemii zamknięto wiele lokali, a wiele z nich końcem roku ogłosiło upadłość. Same browary również miały problem, gdyż straciły jednego z głównych odbiorców jakim były właśnie wyżej wspominane bary. Wielu biło na alarm „Wspierajcie Polski Kraft!!!” lub coś w tym stylu. Moim zdaniem browary miały zdecydowanie łatwiej niż puby. Ich piwa można było znaleźć nagle w popularnych dyskontach. Rozwinęła się znacznie sprzedaż internetowa, między innymi w 2021 roku wszedł do sprzedaży kraftbox, który jest do tej pory mocno promowany przez Tomasza Kopyrę, który sam wybiera do niego piwa.

Niestety kilka browarów zakończyło działalność z powodu obowiązujących obostrzeń. Promykiem nadziei był Browar Kolejowe otwarty w 2021 roku, który ostatecznie zakończył działalność po roku.

Obecnie jednak odnoszę wrażenie, że sama pandemia nie wywołała tak wielkiego kryzysu. Już w styczniu tego roku zdawało się, że do wakacji ogarniemy się jakoś, a potem wszystko pójdzie z górki, aż tu nagle 24 lutego tego roku wszystko zamarło. Będąc na Mead Madnes Cup 2022 w Warszawie gruchnęła wieść o wojnie na wschodzie. Szalejące ceny energii pogłębiają obecnie kryzys w Polsce i Europie. Cenny podstawowych produktów takich jak cukier szaleją. Zdaje się, iż kryzys cukrowy został sztucznie wywołany w naszym kraju. Wystarczyło pojechać do Czech, gdzie cena tego surowca latem była normalna po przeliczeniu 3,60 zł za kilogram.

Historia kołem się toczy…

Niedawno jeszcze Kopyr na swoim kanale zwrócił uwagę, iż pojawia się coraz więcej piw w starym stylu takich jak Mild, Bitter i inne. Wspominał o tym, iż to dobrze, że browary wypuszczają piwa w historycznych stylach, niesie to wartość edukacyjną dla rzeszy piwoszy i piwowarów. Wspomniał również, iż jest to też forma oszczędności i dostosowania się do obecnego kryzysu. Koszt uwarzenia piwa w stylu Mild, na pewno jest dużo niższy niż uwarzenie NEIPY.

Ja tu jednak widzę zupełnie inną analogie i tutaj odsyłam do filmy Tomka Kopyry Stout irlandzki / Dry Stout. Mówi on o tym jak mocnym piwem był kiedyś Stout i dlaczego jego ekstrakt początkowy zaczął spadać do poziomu około 10º BLG. Mamy sytuacje dość podobną, jednak zamiast  obniżać ekstrakt początkowy piwa w stylu IPA, browary zaczęły warzyć piwa w historycznym stylu i tak o to powstały piwa: Kölsch, Mild, Berliner Weisse tu i tu, Dry Stout, Helles. Cena tych piw balansuje na granicy 10 – 11 złoty. Każde z tych piw możemy uwarzyć w domu za około 2 złote, biorąc pod uwagę tylko koszt surowców.  Czy w takim razie liczba piwowarów domowych wzrośnie znacząco? Tak przewiduje Tomasz Kopyra, a czas pokaże.

4. Jak obniżyć koszty surowców do warzenia piwa w domu?

Wielu przypadkach obniżenie kosztu wiąże się z poniesieniem pewnych inwestycji. Sebastian poda nam poniżej kilka przykładów, jednak według niego nie będzie to duży wydatek. Zaznacza również, że nawet te drogie inwestycje potrafią zwrócić, jeśli zwiążemy się z tym hobby na dłużej, a nie są to tylko inwestycje optymalizujące koszty, ale również wpływające na jakość piwa oraz poszerzające nasze hobby o inne dziedziny. Rozważy również wariant tak zwanego “bida piwa”, może o nie najwyższej jakości, jednak jeszcze w miarę przyzwoitym smaku i zachowaniem norm żywnościowych.

Woda

Aby podnieść jakość naszych piwa, jednocześnie nie podnosząc kosztu wody, najłatwiej będzie warzyć piwa, które będą dobrze grały z profilem naszej wody. W tym celu warto zgłosić się do wodociągów po badania wody i sprawdzić jakie piwa są warzone przy użyciu wody o zbliżonym profilu. Inną opcją jest zastosowanie odpowiedniego filtru na wodę wodociągową do demineralizacji wody a następnie odpowiednia modyfikacja. Tak inwestycja, jeśli mamy np. bardzo twardą wodę zwróci się dość szybko, a może mieć znaczący wpływ na produkt końcowy. Często z takiego filtra korzystają fani akwarystyki. 

Słody 

Aby obniżyć koszt słodów niezbędna będzie, inwestycja w śrutownik. Przede wszystkim dlatego, żeby nie ponosić dodatkowego kosztu, jakim jest śrutowanie słodu, które potrafi wynosić przy mniejszych ilościach 10% ceny (80gr). Kolejnym plusem jest zakup dużej ilości słodu, worek 25kg potrafi kosztować nawet 50% (4zł – 6zł). Kupując 25kg w cenie około 110zł bez śrutowania 1 kg wychodzi 4,5 złotego, zaś przy warce to koszt 22,5 złoty. I oczywiście możemy kupić słody specjalne tu sugerował bym worki 5kg używa się ich zdecydowanie mniej więc będziemy dłużej przechowywać 35zł za 5kg daje nam 7zł za kg, czyli koszt to 3,5zł. Z tymi kosztami możemy zejść, jeszcze niżej poprzez stosowanie własnego słodu koszty potrafią zjeść poniżej 50% (1,60 jęczmień, 2,50 jęczmień browarniany) w stosunku do słodów kupnych jednak jest to dodatkowy nakład pracy jakość własnego słodu może też odbiegać od norm. Można też używać około 50% surowców nie słodowanych takich jak np. jęczmień nie słodowanym w tedy te oszczędności to około 25%, może jednak pojawić się problem z wydajnością, ponieważ mimo iż słód podstawowy ma odpowiedni zapas siły diastatycznej to jednak coś może pójść nie tak.

Chmiel 

W przypadku chmielenia na goryczkę, można użyć tańszych europejskich chmieli np. marynka który potrafi kosztować ⅓ tego co chmiele zagraniczne, można też kupić je w większym opakowaniu i przepakować pakując je próżniowo, nie ryzykował bym jednak większych porcji niż 100g, chmiel przepakowany potrafi bardzo szybko się postarzeć więc warto zaplanować kolejne warki w krótkim odstępie czasu raczej na gorycz nie powinno być z tym problemu, koszt na warkę to będzie około 3zł. Z chmieleniem na aromat jest trochę trudniej i tu raczej nie da się zaoszczędzić, zwłaszcza, że chmiel na aromat powinien być ekstremalnie świeży więc nie kupowałbym na zapas kosztem oszczędności. Jedynie możemy zrezygnować z chmieli, zagranicznych i użyć chmiel krajowych, obecne nowe wersje eksperymentalne potrafią mieć dość ciekawe profile aromatyczne, a cena również potrafi być o ⅓ niższa.

Innym rozwiązaniem, które pozwoli nam obniżyć koszty właściwe do 0 to uprawa własnego chmielu, o dziwo to dość prosta sprawa, jednak nie mam pewności jakie parametry ma nasz własny chmiel jak wpłynie na goryczkę i aromat. Można zrobić próby na herbatce chmielowej jednak własny chmiel bywa nieprzewidywalny.  Dwa krzaki i 350g w pierwszym roku 

Drożdże 

Jeśli chodzi o drożdże to najprostsza metoda to wykorzystywanie gęstwy drożdżowej po poprzednim piwie, jeśli dobrze zaplanujemy kolejne warki możemy w ten sposób naj jednej paczce drożdży uwarzyć kilka kolejnych piw, należy jednak pamiętać, żeby nie przechowywać zbyt długo takiej gęstwy oraz zadbać o higienę. Inną metodą jednak wymagającą pewnych nakładów finansowych oraz doświadczenia i ekstremalnego dbanie o higienę jest założenie banku drożdży w dłuższym terminie może nam to obniżyć koszty praktycznie do minimum poprzez własną hodowle. 

Podsumowanie

Z powyższych obserwacji można śmiało wysnuć wniosek, że domowe piwowarstwo się opłaca, gdyż wydatek około 3 złoty za jedna butelkę dobrego piwa to mały wydatek. Zwłaszcza, że cena piwa kraftowego na sklepowych półkach może, przebić tę wartość nawet o 400%. Może wydawać się, że jest to szaleństwo i nie może być, aż tak dobrze. Jednak nawet gdy doliczymy wartość sprzętu potrzebnego do warzenia domowe piwa, wartość jednej butelki jest nadal niska w stosunku do ceny piwa u badylarza.

Może ktoś się uprzeć i powiedzieć, że nie obliczyłem tutaj kosztów robocizny. Tutaj fakt cena piwa mogła by zdecydowanie podskoczyć. Jednak traktujmy to jako hobby i samorozwój, nie pracę na etat. Raczej każdy ma szansę znaleźć czas by poświęcić te około 16 roboczo godzin w miesiącu na uwarzenie piwa w domu.

Sytuacja browarów kraftowych w obecnych czasach nie wygląda dobrze. Wszystkie browary od razu nie padną nie ma takiej opcji, nie będzie im łatwo i życzę by podołali. Jednak w dobie kryzysu każdy musi się zastanowić czy taniej nie wyjdzie piwowarskie hobby niż kupowanie gotowego piwa. Zawłaszcza, że większość piw kraftowych jest na dość wyrównanym poziomie. Piwnych premier mamy co miesiąc bardzo dużo, cześć jest do siebie w jakiś sposób podobna, a piw, które z czystym sumieniem mógłbym wskazać jako te, które mnie zaskoczyły mógłbym może wymienić na palcach obu rąk w tym roku.

Tomasz Kopyra w jednym z filmów opowiedział jaki koszt musi ponieść browar koncernowy by wypuścić jedno piwo. Był to chyba koszt około 20 groszy za butelkę. Sebastian pokazał nam, że można uwarzyć domowe piwo za 50 groszy. Jest to naprawdę możliwe. W piwowarze, poświęcono kilka artykułów o uprawie chmielu. Sebastian na swoim kanale pokazał, jak słodować i wędzić słód. Zasugerował, że można również uprawiać jęczmień na własny użytek. Nie wskazał jednak jaka wydajność balkonową ma jęczmień. Powiedzmy sobie szczerze sporo piwowarów mieszka w mieście, poza balkonem pozostają im parapety. Natomiast wykorzystywanie gęstwy drożdżowej z poprzedniego piwa to częsta praktyka wśród piwowarów domowych.

Tomasz w ostatnim filmie na swoim vlogu „Browar Kopyra” w 99 odcinku 100 pytań do Kopyra zaznacza, że jego stare filmy o warzeniu piwa są wciąż aktualne. Przyznam szczerze, to właśnie od tych filmów zaczęła się moja przygoda z warzeniem domowego piwa. Filmy są zrobione w prosty, przystępny sposób i dedykowane do początkującego piwowara. Tomek pokazuje nam, że piwo „DA SIĘ ZROBIĆ!”, a jak nie to Ci zrobi w czajniku i też pokaże, że się da!

Autopromocja

Podsumowując domowe piwo naprawdę nie jest drogie w wyprodukowaniu, a szacunek jakim będzie was darzyć szwagier nie da się wycenić. Kolega z Browaru Domowy Strzał udowadnia nam, że ten koszt może wynieść nawet 50 groszy. Więc nie wiem nad czym się zastanawiasz drogi czytelniku? Tu masz link do poprzedniego posta – klik. Wypisaliśmy tam wszystkie niezbędne sprzęty jakie musisz mieć by uwarzyć piwo w domu! Powodzenia i udanych warek!

Jeśli podobał Ci się ten post polajkuj i obserwuj mój fanpage na Facebook. W ten sposób możesz wyrazić uznanie dla mojej pracy i bardziej mnie zmotywować. Tutaj masz link do profilu. Znajdziesz również widżet po prawej stronie ekranu na komputerze. Kiedy staniesz się obserwatorem na moim profilu to będziesz również informowany na bieżąco o kolejnych postach. 

Mam również Instagram – klik tutaj 

Możesz również uczestniczyć w tworzeniu tego bloga i wesprzeć jego utrzymanie. Dlaczego warto możesz przeczytać tutaj. Wsparcia możesz udzielić dowolną kwotą poprzez zorganizowana Zrzutkę „klik” lub zostać mecenasem na Patronite „klik„. Za wsparcie oferuje dedykowane posty, posty sponsorowane na wybrany przez sponsora temat, testowanie gotowych zestawów surowców oraz testowanie autorskich receptur.